Celal İnal/ Kıvrılarak İçine Dön Söz ve Anlam:
Aydanur Saraç’ın “Mesafeler”i
1997 yılından itibaren farklı edebiyat dergilerinde şiirleri yayımlanan Aydanur Saraç’ın 2003 yılında “sonra güller kırmızı” ile başlayan şiir serüveni şairin ikinci kitabı: “Mesafeler” ile devam ediyor.
Bir dönem tiyatroyla ilgilenen şair, aynı zamanda tutkuya dönüşen ilgiyle eski kapıları ve damlaları ölümsüz kılmak için fotoğraflamış.
Hayattan daha fazla yansımaları ile ilgili.
Boşluğu tasarımın ana ögelerinden sayanlardan. Kitabın epigrafı da bunun kanıtı: “en büyük yanılgıdır bir boşluğa inanmak / yine de inanır insan”.
Kitabın temel izleklerinden olan hüzün, ayrılık ve yalnızlık erotizm ile taçlanır. Mecazlara boğmadan eşyayı adıyla çağıranlardan Aydanur. Ayıp adlı şiirlerinde “arınsın günahtan dudakların diye, tüm yalanlarını bağışlayacak geceye / geceye bak çıkarmış dantelasını / mahrem yerimden öpüyor beni” (s.9) derken de sakınmaz sözlerini.
Hayat “göğüslerinden çekiştiren çocuğa” benzer. Unutabilmenin erdemine dikkat çeker aynı şiirinde:
“bu yara iyileşmez / sen unutmazsan eğer”.
Ayrılığın sesine rengine dikkat çeker.
Sabah yeli ile dalda eriyen çiğe, düşen damla ile yenilenen aşka dikkat çeker. (Satır, s.12)
“Akan kordur, sardunya , kokulu aşk” (İç, s.13)
“bir sırrı taşır gibi, geçerken ayak izlerinden” (İç, s.14)
sisli odalardan bakar hayata
“…geçer gibi yangının, bu acı, ellerinden kalan mühürse varsın kanasın içim” (İç, s.14)
içimizdeki nar için yeni masallar anlatanlardan…
Ayın eşiğinden geçip arsız rüzgârlarla boğuşarak kuruyor şiirini…
Düş evrenindeki her ev ancak hüzünlü bahçesiyle anılmaya değerdir onun için.
Şiirleri, çok yüzlü bir ayna tutar hayata, kayıtsız kalamayacağımız duyarlılıklara…
“…uzun bir yola bakar gibi… ustalık işidir yaşamak” (İnanç, s.20)
“…ki pas demeniz incelikler ânı, varım deseydi eliniz bu kumar hiç bitmeyecekti…” (mesafeler, s. 21)
“…en çok gündüzleri bakmalı suya, mesafeler dar sokak gibi uzamamalı…” (mesafeler, s. 21)
“… dilimin öpüşteki hissizliği bu yüzden…” (inkâr, s. 22)
Kadınlığın hizmete koşulan inceliklere indirgenmesine karşı çıkanlardan…
“…bilin ve sırrımı ilkel yanıma verin” diyor Bulutlu gece’de…
“içi çürüyen çınarın tözü”ne dikkat çekerek
Umudu her ne pahasına olursa olsun yitirmeyenlerden…
“bu yüzden içim bulutun yağmura, durmasıdır, bir taşın diğerine durmasıdır,
bir böceğin diğerine,”
Hep bir yalnızlık izleğiyle anılacak olan “sahradan” (s.24) adlı şiirinde, gecenin gergefine takılmış kara bir elmas gibi yanan ateşe yüzünü dönenlerin şiirini yazıyor
Ona göre aslında başka baharlar ve yorgun sulara yapılan uzun bir yolculuktur şiir. Sözcüklerin günebakan gibi size dönen boyutunu, dizelerin iç dünyanıza yapılan kesintisiz yolculuğunun şiirini yazar.
“başka baharlara çıkmalısın, venüs tepesine çıkartmalısın, indirmelisin ıslak mevsimlere
kendini, usul usul, bu sular yorulmalıdır artık” (içsel konuşmalar, s. 25)
Karanlığın kendimize yaptığımız en yalın ve çıplak yolculuğa yol açtığını, sıcağı ve soğuğu da bu yüzden sevmemiz gerektiğini dile getiren bilge bir deyişle karşı karşıya kalırsınız:
“… parmak uçlarında oynaşan, serçeyi sevdi, sıcağı soğuğu sevdi
ve dervişten öğrendi, karanlığı” (kış uykusu, s.28)
zaman hızla geçiyorken biriken suyun sadeliği kadar yalın bir hayatın izini sürenlerden:
“hızla geçiyor zaman, biriken suya benziyorum, savrulan kuma,” (giderken, s. 29)
“bitirilmiş bir çağ”ın sözcüsüdür, akıp giden hayatın… “…öznelerin önemi yok, yoruldum dindirmekten ağrımı bırak, içimde ne varsa taşsın bir yaprağın en olmadık kıvrımından sürmesi gibi…” “eski esriklik, s. 32)
Çalınmış harflerle yazılan öykülerin takipçisi.
“Frida için” adlı şiirinin şu dizeleri de kanıtlıyor ki en temel izleklerden biri olan çocukluk Aydanur için de onsuz olunamayan kaynaklardandır:
“… çocuk olmalıydım, döndüğümde bulmalıydım kendimi,”
Bütün anlatma çabalarına karşın gizemi yine de korur. “kendini saklayan içdeniz”dir, farkında olunmadan “içinden geçilen ayna”(nar için, s.40).
“İçinde bitmez bir kokunun”, yanlış zamanda açılan aldanmış, savunmasız erik çiçeklerinin sözcüsü. (anlam için, s. 41).
Sözcüğün bütün anlamlarıyla şiddeti öteki’ne değil de kendine yönelten insanların derin sabrına ve direnme gücüne dikkat çekiyor:
“… ne kadar vurabilir insan aynı
yerinden kendini…” (lâl ve şarap için, s.43)
Şiirlerinde yer yer aşk döner kırık bir siyaha… Dışa değil, içe dönük, içsel olanın derinliğine ve gizemine…
“…ancak bir orman gömer uğultusunu içine…” (öp için, s. 49)
Gürültünün değil sessizliğin yanında, sessizliğe bakmanın öğrenilebileceğine inananlardan… Zaman zaman içinden bir çölün tüm sertliği geçenlerden… kalp ağrısının sisi anımsattığı zamanlardan haberdar. Yüzünü yağmur sonrası avluların serinliğine dönenlerden… (aşk için, s. 52).
Doğanın onsuz olunamayan bir parçası gibi:
“… birikmiş suya benziyorum, tortulaşmış taşa…” (zaman için, s. 55)
“kilitlenmiş göğüs kafesi”yle hayata katılanlardan, “göğüs uçlarında kim bilir kaç parmak izi” (sen izi, s. 57) hatta “göz izi” (incinme için, s. 58).
Bazı yolculuklar bitsin istemezsiniz, bazı filmler sizi koltuğa yapıştırır, bazı tatlar damakta kalsın diye uzun sürer fasıl, adından itibaren öyküsüne birinci elden tanıklık ettiğim “mesafeler”i okuyup okutunuz…
Yitireceğiniz zamana değecek.
-Bu yazı Akköy Dergisi'nin 2013/ 78. sayısında yayınlanmıştır.
1997 yılından itibaren farklı edebiyat dergilerinde şiirleri yayımlanan Aydanur Saraç’ın 2003 yılında “sonra güller kırmızı” ile başlayan şiir serüveni şairin ikinci kitabı: “Mesafeler” ile devam ediyor.
Bir dönem tiyatroyla ilgilenen şair, aynı zamanda tutkuya dönüşen ilgiyle eski kapıları ve damlaları ölümsüz kılmak için fotoğraflamış.
Hayattan daha fazla yansımaları ile ilgili.
Boşluğu tasarımın ana ögelerinden sayanlardan. Kitabın epigrafı da bunun kanıtı: “en büyük yanılgıdır bir boşluğa inanmak / yine de inanır insan”.
Kitabın temel izleklerinden olan hüzün, ayrılık ve yalnızlık erotizm ile taçlanır. Mecazlara boğmadan eşyayı adıyla çağıranlardan Aydanur. Ayıp adlı şiirlerinde “arınsın günahtan dudakların diye, tüm yalanlarını bağışlayacak geceye / geceye bak çıkarmış dantelasını / mahrem yerimden öpüyor beni” (s.9) derken de sakınmaz sözlerini.
Hayat “göğüslerinden çekiştiren çocuğa” benzer. Unutabilmenin erdemine dikkat çeker aynı şiirinde:
“bu yara iyileşmez / sen unutmazsan eğer”.
Ayrılığın sesine rengine dikkat çeker.
Sabah yeli ile dalda eriyen çiğe, düşen damla ile yenilenen aşka dikkat çeker. (Satır, s.12)
“Akan kordur, sardunya , kokulu aşk” (İç, s.13)
“bir sırrı taşır gibi, geçerken ayak izlerinden” (İç, s.14)
sisli odalardan bakar hayata
“…geçer gibi yangının, bu acı, ellerinden kalan mühürse varsın kanasın içim” (İç, s.14)
içimizdeki nar için yeni masallar anlatanlardan…
Ayın eşiğinden geçip arsız rüzgârlarla boğuşarak kuruyor şiirini…
Düş evrenindeki her ev ancak hüzünlü bahçesiyle anılmaya değerdir onun için.
Şiirleri, çok yüzlü bir ayna tutar hayata, kayıtsız kalamayacağımız duyarlılıklara…
“…uzun bir yola bakar gibi… ustalık işidir yaşamak” (İnanç, s.20)
“…ki pas demeniz incelikler ânı, varım deseydi eliniz bu kumar hiç bitmeyecekti…” (mesafeler, s. 21)
“…en çok gündüzleri bakmalı suya, mesafeler dar sokak gibi uzamamalı…” (mesafeler, s. 21)
“… dilimin öpüşteki hissizliği bu yüzden…” (inkâr, s. 22)
Kadınlığın hizmete koşulan inceliklere indirgenmesine karşı çıkanlardan…
“…bilin ve sırrımı ilkel yanıma verin” diyor Bulutlu gece’de…
“içi çürüyen çınarın tözü”ne dikkat çekerek
Umudu her ne pahasına olursa olsun yitirmeyenlerden…
“bu yüzden içim bulutun yağmura, durmasıdır, bir taşın diğerine durmasıdır,
bir böceğin diğerine,”
Hep bir yalnızlık izleğiyle anılacak olan “sahradan” (s.24) adlı şiirinde, gecenin gergefine takılmış kara bir elmas gibi yanan ateşe yüzünü dönenlerin şiirini yazıyor
Ona göre aslında başka baharlar ve yorgun sulara yapılan uzun bir yolculuktur şiir. Sözcüklerin günebakan gibi size dönen boyutunu, dizelerin iç dünyanıza yapılan kesintisiz yolculuğunun şiirini yazar.
“başka baharlara çıkmalısın, venüs tepesine çıkartmalısın, indirmelisin ıslak mevsimlere
kendini, usul usul, bu sular yorulmalıdır artık” (içsel konuşmalar, s. 25)
Karanlığın kendimize yaptığımız en yalın ve çıplak yolculuğa yol açtığını, sıcağı ve soğuğu da bu yüzden sevmemiz gerektiğini dile getiren bilge bir deyişle karşı karşıya kalırsınız:
“… parmak uçlarında oynaşan, serçeyi sevdi, sıcağı soğuğu sevdi
ve dervişten öğrendi, karanlığı” (kış uykusu, s.28)
zaman hızla geçiyorken biriken suyun sadeliği kadar yalın bir hayatın izini sürenlerden:
“hızla geçiyor zaman, biriken suya benziyorum, savrulan kuma,” (giderken, s. 29)
“bitirilmiş bir çağ”ın sözcüsüdür, akıp giden hayatın… “…öznelerin önemi yok, yoruldum dindirmekten ağrımı bırak, içimde ne varsa taşsın bir yaprağın en olmadık kıvrımından sürmesi gibi…” “eski esriklik, s. 32)
Çalınmış harflerle yazılan öykülerin takipçisi.
“Frida için” adlı şiirinin şu dizeleri de kanıtlıyor ki en temel izleklerden biri olan çocukluk Aydanur için de onsuz olunamayan kaynaklardandır:
“… çocuk olmalıydım, döndüğümde bulmalıydım kendimi,”
Bütün anlatma çabalarına karşın gizemi yine de korur. “kendini saklayan içdeniz”dir, farkında olunmadan “içinden geçilen ayna”(nar için, s.40).
“İçinde bitmez bir kokunun”, yanlış zamanda açılan aldanmış, savunmasız erik çiçeklerinin sözcüsü. (anlam için, s. 41).
Sözcüğün bütün anlamlarıyla şiddeti öteki’ne değil de kendine yönelten insanların derin sabrına ve direnme gücüne dikkat çekiyor:
“… ne kadar vurabilir insan aynı
yerinden kendini…” (lâl ve şarap için, s.43)
Şiirlerinde yer yer aşk döner kırık bir siyaha… Dışa değil, içe dönük, içsel olanın derinliğine ve gizemine…
“…ancak bir orman gömer uğultusunu içine…” (öp için, s. 49)
Gürültünün değil sessizliğin yanında, sessizliğe bakmanın öğrenilebileceğine inananlardan… Zaman zaman içinden bir çölün tüm sertliği geçenlerden… kalp ağrısının sisi anımsattığı zamanlardan haberdar. Yüzünü yağmur sonrası avluların serinliğine dönenlerden… (aşk için, s. 52).
Doğanın onsuz olunamayan bir parçası gibi:
“… birikmiş suya benziyorum, tortulaşmış taşa…” (zaman için, s. 55)
“kilitlenmiş göğüs kafesi”yle hayata katılanlardan, “göğüs uçlarında kim bilir kaç parmak izi” (sen izi, s. 57) hatta “göz izi” (incinme için, s. 58).
Bazı yolculuklar bitsin istemezsiniz, bazı filmler sizi koltuğa yapıştırır, bazı tatlar damakta kalsın diye uzun sürer fasıl, adından itibaren öyküsüne birinci elden tanıklık ettiğim “mesafeler”i okuyup okutunuz…
Yitireceğiniz zamana değecek.
-Bu yazı Akköy Dergisi'nin 2013/ 78. sayısında yayınlanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder